Rezerwat „Brwilno”
· Podstawa utworzenia - Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dn. 4 kwietnia 1977 roku (Monitor Polski Nr 10, poz. 64), zmieniony przez Rozporządzenie nr 82 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 września 2002 roku (Dz. U. z 2002 r. Nr 257, poz. 6599)
· Gmina – Stara Biała / Budzeń Duży
· Lokalizacja – na krawędzi skarpy wiślanej przy drodze nr 562 Płock - Dobrzyń
· Powierzchnia – 65,68 ha (początkowo 10,55 ha)
· Cel ochrony - zapewnienie ochrony stanowisku dąbrowy świetlistej z charakterystycznym runem, zajmującej stromo opadającą skarpę wiślaną o urozmaiconej rzeźbie terenu (wąwozy)
· Plan ochrony - został zatwierdzony Rozporządzeniem Wojewody Mazowieckiego Nr 144 z 5 września 2000 roku. (Dz.U. Woj. Maz. Nr 106, poz. 1037). Plan ochrony na okres od 01.01.1997 do 31.12.2016 został przygotowany przez Cyzmana i Zielińską (1997).
· Typ rezerwatu – leśny, fitocenotyczny / leśny
· Typy zbiorowisk roślinnych – Tilio-Carpinetum calamagrostietosum – grąd wysoki, Potentillo albe-Quercetum Libb. 1933 – świetlista dąbrowa
· Nadleśnictwo – Płock
· Nr oddziałów – 118h,k, 121a-g, 122i-m, 123h,i, 124f,g, 125c
· Walory przyrodnicze: Rezerwat położony jest w południowej części BPK na krawędzi skarpy wiślanej i jednocześnie granicy kompleksu leśnego. Obecnie ochronie podlega tu przede wszystkim fragment pradoliny Wisły o niezwykle urozmaiconej w skali regionu rzeźbie terenu. Jest to porozcinana krawędź wysoczyzny polodowcowej opadająca stromym zboczem ku Wiśle, którą porastają stosunkowo rzadkie już zbiorowiska dąbrowy świetlistej i grądu wysokiego. Deniwelacje sięgają 26 m. Wykształceniu tych zbiorowisk sprzyja południowo-zachodnia – ciepła ekspozycja stoku cechująca się intensywnym naświetleniem, a także korzystne warunki edaficzne (Zielińska G., 1992) – podłoże stanowią tu żyzne gliny polodowcowe. Miejscami ze szczytu skarpy rozciągają się rozległe widoki na wody Zbiornika Włocławskiego. Dominującymi gatunkami w drzewostanie są obydwa gatunki dębów – szypułkowy i bezszypułkowy z domieszką sosny pospolitej. Podrost tworzy grab i leszczyna, natomiast w warstwie krzewów występują gatunki ciepłolubne: wiciokrzew suchodrzew, grusza polna, śliwa tarnina, dereń świdwa i szakłak pospolity. Warstwa zielna odznacza się bogactwem gatunków pochodzących z różnych grup syntaksonomicznych, co jest cechą szczególną świetlistych dąbrów. W latach 70-tych w skład warstwy zielnej wchodziły (Kordakow J., 1971): pięciornik biały, ciemiężyk białokwiatowy, wyka kaszubska, dzwonek brzoskwiniolistny, naparstnica zwyczajna, miodunka wąskolistna, dziurawiec skąpolistny, bukwica zwyczajna, groszek czerniejący i gorysz siny. Ponadto, stwierdzono w runie szereg gatunków ciepłolubnych okrajków, łąkowych, borowych i innych. Łącznie stwierdzono występowanie 6 gatunków mchów i 203 gatunki roślin naczyniowych, z których 8 podlega szczególnej ochronie prawnej (Janecki J., Wysoki Cz., 1975). Autorzy planu ochrony rezerwatu wskazują, że w ostatnich latach obserwuje się pewne ubożenie składu florystycznego rezerwatu (Cyzman W., Zielińska G., 1997), co wynika z procesów naturalnych. Wraz z naturalnym rozwojem drzew następuje ocienienie runa i ustępowanie roślin ciepłolubnych, m.in. coraz rzadziej spotykany jest pięciornik biały.
Rezerwat "Sikórz"
· Podstawa utworzenia - Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 grudnia 1980 roku (Monitor Polski Nr 30, poz. 171 i z 1992 r. Nr 6, poz. 39), zmieniony przez Rozporządzenie nr 81 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 września 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 257, poz. 6598)
· Gmina – Brudzeń Duży
· Lokalizacja – na krawędzi skarpy wiślanej przy drodze nr 562 Płock – Dobrzyń
· Powierzchnia – 215,87 ha, w tym: 197,27 ha gruntów leśnych zalesionych, 0,19 ha gruntów leśnych niezalesionych przewidzianych do wyłączenia z produkcji (początkowo 136,60 ha, w tym: (1) obszar lasu i odcinka rzeki o łącznej powierzchni 120,00 ha w leśnictwie Sikórz, Nadleśnictwa Płock; (2) obszar halizny leśnej i gruntów rolnych o łącznej powierzchni 6,72 ha stanowiących własność Państwa, zarządzany przez Państwowy Fundusz Ziemi; (3) obszar odcinka rzeki Skrwy Prawej o powierzchni 9,88 ha stanowiący własność Państwa, zarządzany przez Wojewódzki Zarząd Inwestycji Rolniczych w Płocku)
· Cel ochrony - zachowanie malowniczego odcinka rzeki Skrwy Prawej oraz nadbrzeżnych zbiorowisk łęgowych i grądowych o charakterze naturalnym z licznymi pomnikowymi drzewami oraz stanowiskami roślin chronionych
· Plan ochrony - został zatwierdzony Rozporządzeniem Wojewody Mazowieckiego Nr 147 z 5 września 2000 roku. (Dz.U. Woj. Maz. Nr 106, poz. 1040). Zmiana rozporządzenia dotycząca powołania rezerwatu wynikająca z propozycji powiększenia rezerwatu w planie ochrony została zatwierdzona przez Rozporządzenie nr 81 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 września 2002 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 257, poz. 6598) w sprawie rezerwatu przyrody Sikórz, cel ochrony rezerwatu pozostał ten sam. Plan ochrony na okres od 01.01.1997 do 31.12.2016 został przygotowany przez Cyzmana i Zielińską (1997).
· Typ rezerwatu – krajobrazowy, florystyczny / mieszane
· Typy zbiorowisk roślinnych: (1) Ribo nigri-Alnetum Sol.-Górn. 1975 - ols porzeczkowy, (2) Circaeo-Alnetum Oberd. 1953-łęg jesionowo-olszowy, (3) Ficario-Ulmetum campestris Knapp 1942 - łęg wiązowo-jesionowy, (4) Aceri-Tilietum Faber 1936 - las klonowo-lipowy, (5) Tilio-Carpinetum Tracz. 1962 - grąd subkontynentalny.
· Nadleśnictwo – Płock
· Nr oddziałów – 59a-g, 60b,d,h,i, 61m,n, 62f,k,l, 63a-d, 64a-c,f,g, 65a-i, 66a-h, 67a-d,k, 68d-g, 69d-g,j, 70a-h,l, 71a-d, 72a,c, 75i, 76h-j, 77k-m, 78g,h, 79c,f,g
· Walory przyrodnicze: Rezerwat obejmuje 12 kilometrowy odcinek doliny rzeki od Sikorza do Radotek, która głęboko wcina się w wysoczyznę polodowcową. Silnie nachylona miejscami do 45o skarpa osiąga nawet 50 m wysokości. Dolinę cechuje znaczne urozmaicenie rzeźby terenu – na przemian płaskie tarasy i liczne jary oraz procesy rzeźbotwórcze z obrywami, szczególnie intensywnie zachodzące zwłaszcza w przy korycie rzecznym. Krajobrazowi doliny pierwotne piętno nadają zwalone pnie drzew, wysięki i źródła. Dolinę Skrwy Prawej objętą ochroną w rezerwacie Sikórz porastają pozostałości naturalnych zbiorowisk leśnych, które w przeszłości pokrywały cały teren uroczyska. Dominujące zbiorowiska grądowe tworzą: dęby, klony, lipy, ale także sosny, modrzewie i świerki. Charakterystyczne runo z dominacją geofitów wiosennych obfituje w szereg chronionych gatunków, w tym śnieżyczka przebiśnieg, ale także lilia złotogłów i wawrzynek wilczełyko. Dno doliny z rozlewiskiem porasta las łęgowy z olszą czarną. Otoczenie rezerwatu zdominowane jest przez introdukowane drzewostany sosnowe i świerkowe (Wronka 1979). Drzewostany takie występują w niewielkim stopniu również na terenie rezerwatu, m.in. na tarasie zalewowym Skrwy Prawej. Szczegółowy opis wymienionych jednostek taksonomicznych i ich lokalizację podano w planie ochrony rezerwatu (Cyzman W., Zielińska G., 1997). Zgodnie z planem ochrony na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 363 gatunków roślin naczyniowych, 34 mchów i jednego wątrobowca, spośród nich 16 gatunków podlega ochronie.
Rezerwat "Brudzeńskie Jary"
· Podstawa utworzenia - Rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego nr 80 z dnia 11 września 2002 roku (Dz.U. z 2002 r. Nr 242, poz. 6183)
· Gmina – Brudzeń Duży
· Lokalizacja – po wschodniej stronie drogi Budzeń Duży – Sikórz
· Powierzchnia – 39,10 ha (oraz otulina 35, 80 ha)
· Cel ochrony – zachowanie krajobrazu skarpy rzeki Skrwy Prawej, jej dopływu oraz występujących na tym terenie zbiorowisk grądowych i skupisk unikalnej roślinności zielnej
· Plan ochrony - brak
· Typ rezerwatu – leśny
· Typy zbiorowisk roślinnych: grąd wysoki, łęg
· Nadleśnictwo – Brudzeń
· Nr oddziałów – 26a-f,h, 27a-c,f,g,k,l,o (otulina: 26g,i,j, 27d,h,i,j,m,n.)
· Walory przyrodnicze: Rezerwat obejmuje niewielki (blisko 1 km) odcinek skarpy Skrwy Prawej oraz dolinę jej dopływów biorących swoje początki pod Brudzeniem Dużym oraz Małym. Obszar objęty ochroną cechuje znaczne urozmaicenie terenu oraz duże deniwelacje przekraczające 25 m. Na obszarze tym występuje interesująca szata roślinna - ponad 150 - letni drzewostan dębowy z domieszką: brzozy brodawkowatej, lipy drobnolistnej oraz klonów, w sąsiedztwie cieków występuje także topola biała i olsza czarna. Podszyt budują gatunki ciepłolubne: leszczyna pospolita, wiciokrzew suchodrzew, czeremcha pospolita. Do najcenniejszych składowych runa należą: śnieżyczka przebiśnieg, rutewka orlikolistna, zawilec gajowy i zawilec żółty, pierwiosnka lekarska, kopytnik pospolity – cechuje je łanowe występowanie w okresie wczesno-wiosennym. Ponadto, spotkać tu można wawrzynka wilczełyko, lilię złotogłów i bluszcz pospolity oplatający drzewa. W północno - zachodniej części rezerwatu, na krawędzi wysokiego brzegu doliny Skrwy znajduje się dobrze zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko. Jest to grodzisko pierścieniowate o kształcie zbliżonym do trójkąta, o rozmiarach w najszerszym miejscu wynoszącym ok. 125 x 90 m. Na tym obszarze chronionym znajduje się także obelisk upamiętniający męczeńską walkę z hitlerowcami w czasie II wojny światowej.
(opracowane na podstawie archiwum Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego)
